Khám phá những bí mật 'Dưới Đáy Hồ'

Không chỉ kể chuyện bằng lời thoại, tình tiết Dưới Đáy Hồ còn sử dụng bằng không gian. Đạo diễn Trần Hữu Tấn không chỉ chọn một địa điểm giàu chất liệu truyền thuyết đô thị để dựng bối cảnh, mà còn biến chính hình ảnh hồ đá thành một biểu tượng bí ẩn cho nội tâm con người - nơi mặt nước tĩnh lặng chỉ là lớp vỏ ngoài cho tầng sâu vần vũ sóng ngầm.

Từ thực tế Hồ đá Làng Đại học

Hồ đá Làng Đại học từ lâu đã là địa danh gắn bó với sinh viên khu vực phía Nam. Với mặt nước trong xanh, cảnh quan thơ mộng, không khí yên tĩnh, đây là nơi lý tưởng cho các hoạt động picnic hay chỉ đơn giản là hóng gió, tâm sự buổi chiều. Sau vẻ ngoài ấy là một thực tế rằng nơi đây đã "lưu giữ" sinh mệnh của hơn 70 người trong ba thập kỷ từ năm 1993 tới nay. 

Khía cạnh đối lập này được phim sử dụng để bật lên một ẩn dụ rõ ràng: cũng như mặt hồ phẳng lặng là cách chúng ta tỏ ra bình thản mỗi ngày,  còn dưới đáy hồ là thứ ta không nhìn thấy. Là tổn thương, là chấp niệm, là điều chưa thể gọi tên.

Cấu trúc đáy hồ phức tạp, đầy rẫy nguy cơ

Theo báo Tuổi Trẻ từng chia sẻ, hồ đá khai sinh khi các đơn vị thi công ngưng khai thác đá và rời đi, nước từ mạch nước ngầm cùng với mưa đọng lại đã tạo nên những hồ nước rất sâu, có chỗ gần 100m.

Cấu trúc đáy Hồ Đá cũng không bình thường. Đáy của nó không bằng phẳng. Độ sâu thay đổi đột ngột, có thể chỉ ngang bụng, nhưng chỉ cần một bước nữa đã thành hố sâu hơn 10 mét. Dưới nước là đá nhấp nhô, rêu trơn, nước lạnh và âm u tạo nên địa hình vô cùng khó đoán cho những người có ý định bơi hoặc những người xui xẻo rơi xuống. 

Nhiều hơn nữa là những nguy cơ tiềm tàng : Từ sốc nhiệt, chấn thương khi va vào đá cho đến quấn chân tay vào thảm thực vật bên dưới.

Cấu trúc tự nhiên này cũng vô tình phản chiếu tâm trí con người: có đoạn bằng phẳng, có nơi gồ ghề, và có những vùng tối đến mức chính ta cũng luôn tránh né. Một bước hụt chân trong cảm xúc cũng có thể kéo một người đang ở trạng thái "ổn" tiến thẳng vào vực thẳm nội tâm.

Đến khi lên phim, từ đáy hồ rong rêu trỗi dậy thành người song trùng

Trong phim, mỗi khi một người rơi xuống hồ, một bản sao của họ trồi lên, người phủ đầy rêu xanh. Bản sao ấy không vô tri mà mang theo chính những chấp niệm, tổn thương, cảm xúc chưa được chữa lành. Đó là những phần con người cố quên, nhưng lại bị rêu thời gian ủ thành hình, thành tiếng, thành hành động phản kháng.

Rong rêu đáy hồ tượng trưng cho sự sinh sôi phát triển nhưng cũng đại diện cho những tác nhân tồn tại trong vô thức của con người. Những mảng rêu quấn quanh người "song trùng" khiến họ trông vừa giống như được tạo ra từ rêu lại vừa giống những phiên bản người đã bị "phong ấn" từ lâu trong ký ức, không được khai phá.

Ý tưởng bản sao đại diện cho tâm lý bị kìm nén là một bước đi liều lĩnh nhưng hiệu quả. Không còn là “ma”, “vong”, hay “nghiệp báo”, Dưới Đáy Hồ đi thẳng vào bản thể: chính chúng ta mới là thứ đáng lo ngại nhất, nếu chôn giấu những vết thương quá sâu mà không giải quyết chúng.

Dưới vẻ đẹp là một hồ nước sâu

Điều đáng nói là: Hồ Đá trong phim vẫn rất đẹp. Mỗi góc quay của đoàn phim đều tôn lên vẻ thơ mộng, nhưng lại dùng chính sự yên bình ấy để làm nền cho những khoảnh khắc rợn người. Cái đẹp và đáy hồ lạnh lẽo chỉ cách nhau 1 lần rơi xuống nước. Như thể tác phẩm đang nói rằng: cái làm ta yên lòng nhất cũng có thể là nơi ta đánh mất sự bình thản bấy lâu cố gắng giữ gìn.

Dưới Đáy Hồ không dùng biện pháp "jump scare". Nó khiến người xem sởn gai ốc bằng những câu hỏi chưa lời đáp. Điều gì đang ẩn dưới mặt nước? Và thứ đó sinh sôi từ đáy hồ hay từ chính tiềm thức của chúng ta?

Khi chính bản thân là nơi nguy hiểm nhất 

Một trong những lựa chọn thông minh của đạo diễn là tránh biến hồ đá thành không gian siêu nhiên kiểu cũ. Thay vào đó, hồ đá trở thành không gian tâm lý, một chiếc gương lõm soi vào bản ngã. 

Ký ức, quá khứ, cảm xúc dồn nén, tất cả tạo thành phiên bản song trùng và đối thủ lớn nhất trong phim không phải "thế lực nào đó" mà chính là bản thân. Tác phẩm sẽ trở nên sâu sắc và có khi căng thẳng hơn nếu khán giả xem xong tự vấn rằng, chính chúng ta đã thêm vào phim bao nhiêu phần trăm nỗi lo sợ?

Bên cạnh những phân đoạn kinh dị nặng đô, Dưới Đáy Hồ sử dụng cả phương pháp tâm lý để làm đòn đánh vào nỗi sợ của mỗi người. Cách này không mới nhưng luôn hiệu quả và đã thể hiện qua nhiều tác phẩm quốc tế như Hereditary (2018) hay Black Swan (2010).

Dưới Đáy Hồ  là một bản phân tích tâm lý kết hợp với thể loại rùng rợn đầy duyên dáng. Và hơn hết, nó khơi lại câu nói cũ nhưng luôn đúng: Nước lặng chảy sâu.